ممکن است بعضی ها فکر کنند که رانندگی در موضوعاتی مثل پشت فرمان خودرو نشستن، استارت زدن، حرکت کردن، گاز دادن، تعویض دنده و ... یا حتی گرفتن گواهینامه رانندگی خلاصه می شود. در حالی که خوب راندن هنری است اکتسابی و با ریزه کاری های فراوان که عدم توجه در رعایت آنها، مشکلات و سوانح بسیاری را به وجود می آورد که بعضاً جبران ناپذیرند.

بنابر این برای اینکه رانندگی همواره با خاطراتی خوش همراه باشد لازم است به تمام اصول و قواعد و مقررات رانندگی توجه کنید.

راننده خوب پیوسته به عوال و عناصر موثر در رانندگی مانند وضعیت خودرو و راه، شرایط محیط مثل هوا و نور لازم، تعداد وسایل نقلیه در حرکت و وضعیت روحی و جسمانی خود توجه می کند و مهمتر آن که پیشگیری های منطقی و مناسبی را برای جلوگیری از بروز تصادف انجام می دهد و با سرعت مطمئن رانندگی می کند.
رانندگی در فصل سرما دارای شرایط و ویژگی های خاص خود است. برای رانندگی در پاییز و زمستان باید قبل از نزول برف، سرما و گرفتار شدن در یخبندان- به خصوص در جاده ها- پیش بینی های لازم را اتخاذ کرد تا ضمن جلوگیری از بروز سوانح دلخراش از ماندن در سرما و یخبندان، مصون بود. همچنین رانندگی در مه و برف و باران و یخبندان نیازمند تدابیر و مهارتهای خاص در هدایت خودرو است. لذا در این نوشتار که در دو قسمت ارائه می شود، سعی می کنیم تا مهمترین نکات ایمنی رانندگی در شرایط سخت را که حاصل سالها تجارب علمی و عملی همکاران پلیس ترافیک و کتب داخلی و خارجی منتشره در این مورد است را به خوانندگان عزیز منتقل کنیم.
● نحوه انتخاب لاستیک در زمستان
در زمستان باید از لاستیک های آج درشت استفاده کرد. با اینکه لاستیک های برفی به صورت های مختلفی عرضه شده اما همین که به زمینهای یخبندان برسند مانند لاستیک های معمولی عمل می کنند لذا باید از لاستیک های میخ دار یا زنجیر چرخ استفاده کرد.
لاستیک ها انواع بسیار دارند اما لاستیک های رادیال بهترین نوع لاستیک در تمام چهار فصل می باشند و می توان آنها را در برف کم نیز مورد استفاده قرار داد. هرگز لاستیک های معمولی و لاستیک های رادیال را با هم مورد استفاده قرار ندهید، چون واکنش هر کدام با دیگری متغیر بوده و سبب می شود، در لحظات بحرانی کنترل فرمان به راحتی از دست راننده خارج شده و حادثه آفرین شوند. در زمستان بهتر است لاستیک های با آج درشت را در چرخ های متحرک خودرو نصب کنید. اتومبیل های دیفرانسیل و موتور جلو به علت تقسیم وزن بر روی اکسل جلو در زمستان از خصوصیات بهتری برخوردارند. همین طور اتومبیل های موتور عقب که چرخ های متحرک در زیر موتور بوده نیز از کشش خوبی در برف و یخ بهره مندند.
● لوازم زمستانی شخصی
خودرویی که در زمستان ساکن می ماند به دلیل نفوذ سرما از راه بدنه و منفذهای ریز، اطاق سرد و ناراحت کننده ای خواهد داشت.
به همین دلیل، اتومبیلی که در زمستان به نقص فنی دچار شود، می تواند از جهات فراوانی موجب آزار سرنشینان را فراهم آورد از این رو همراه داشتن لباس های گرم و پتو از ضروریات بوده و در صدر آنها کلاه زمستانی و دستکش قرار دارد. برای یک راننده خوب کفش های زمستانی و راحت می تواند کمک شایانی به کنترل بموقع اتومبیل و در صورت لزوم، راهپیمایی برای کمک گرفتن از دیگران در خارج از شهر باشد. به هر حال به همراه داشتن لباس گرم برای سرنشینان بسیار ضروری بوده و فراموش نکنید اگر به هر صورت گرفتار سرمای زیاد در زمستان شده و در مناطق سرد زمستانی مجبور به توقف شدید سعی کنید خونسردی خود را حفظ کرده و به هیچ عنوان بدون تجهیزات لازم در سرما نخوابید که نتیجه آن مرگ خواهد بود. داشتن حداقل چهار پتو در اتومبیل، خرما و کشمش در مسافرت های زمستانی ضروری است.
● رانندگی در شروع بارندگی
شروع بارش باران خطرناکترین وضعیت را برای جاده و خودرو به وجود می آورد، زیرا قطرات باران با گرد و خاک و سایر آثار باقیمانده از لاستیک و روغن وسایل نقلیه موجود در خلل و شکاف آسفالت ترکیب شده و سطح لغزنده ای را به وجود می آورد که ممکن است به چشم دیده نشود. به همین دلیل اصطکاک خودرو با جاده کم شده و احتمال سر خوردن خودرو افزایش می یابد.بنابراین با شروع بارش باران از سرعت خود بکاهید و تا هنگامی که آب در سطح جاده جاری نشده این سرعت را حفظ کنید. در هر حال، در این شرایط جوی سرعت خودرو باید کمتر از سرعت آن در جاده خشک باشد. البته توجه داشته باشید هنگامی که آب زیادی در سطح خیابان جاری می شود چنانچه با سرعت زیاد وارد آن شوید آب موجود مابین جاده و لاستیک قرار می گیرد و اصطکاک شما با جاده را به صفر نزدیک می کند. در این حالت خودروی شما روی قشری از آب حرکت می کند.
با سرعتی یکنواخت حرکت کنید. در پیچ ها از سرعت خودرو بکاهید. در کم کردن سرعت از ترمز ناگهانی و برپاداشتن پا از روی پدال گاز یا فشار دادن آن به طور ناگهانی بپرهیزید.
در سطح لغزنده و هنگامی که سرعت خودرو زیاد است، از تغییر دنده- از سبک به سنگین- خودداری کنید.
● رانندگی در برف

شاید رانندگی در برف برای بسیاری از رانندگان لذت بخش باشد، اما مطمئن باشید رانندگی در این شرایط بدون در نظر گرفتن نکات ایمنی حادثه آفرین خواهد بود. در درجه اول سعی کنید از زنجیر چرخ یا لاستیک یخ شکن استفاده کنید. اگر در هنگام رانندگی با برف سنگین مواجه شدید و این تجهیزات را همراه نداشتید با دنده سنگین به حرکت ادامه دهید. به خاطر داشته باشید اگر لاستیک های معمولی خودرو نیز وضعیت مناسبی داشته باشند و شما هم با احتیاط و بسیار آهنسته حرکت کنید با حادثه ناگواری مواجه نخواهید شد. اگر در برف متوقف شدید با دست زیر لاستیک ها را خالی کنید - برف جلو لاستیک را کنار بزنید- و اگر سطح آسفالت یخ زده بود از نمک و در آخر از زیرپائی و یا گونی استفاده کنید. زیر پائی ها را در زیر چرخ ها قرار دهید و خودرو را با دنده ۲ به آرامی به حرکت درآورید.
● رانندگی در برف و یخ با اتومبیل موتور جلو و دیفرانسیل عقب
رانندگی در برف و یخ می تواند بسیار مشکل و مسئله ساز باشد ولی در صورتی که اصول رانندگی صحیح را بدانید و اقدامات درست را از غلط تشخیص و به موقع ا جرا کنید می توانید با اطمینان و آسودگی خاطر رانندگی کنید. تئوری رانندگی زمستانی با موتور جلو و دیفرانسیل عقب بسیار ساده است و باید جهت فرمان را در جهت سرخوردن اتومبیل قرار دهیم. سرخوردن عقب اتومبیل معمولا درحالت پیچیدن و یا دایره زدن اتفاق می افتد، و در این مواقع به هیچ عنوان ترمز نکنید و فرمان را در جهت حرکت اتومبیل بچرخانید و پا را از روی گاز برداشته و تا وقتی اتومبیل به حالت مستقیم درنیامده از استفاده از دنده سنگین تر خودداری کنید.
● رانندگی در برف و یخ با اتومبیل موتور و دیفرانسیل جلو
اتومبیل های دیفرانسیل جلو و موتور جلو به علت تقسیم وزن بر روی اکسل جلو در زمستان از خصوصیات بهتری برخوردارند و به همین علت، رانندگی دربرف و یخ زمستان با این نوع اتومبیل بسیار راحت تر است و اصول خارج کردن اتومبیل از حالت سرخوردن می تواند مانند اتومبیل های موتور جلو و دیفرانسیل عقب باشد. ضمن اینکه می توان با سهولت بیشتر، از فرمان جهت مستقیم کردن اتومبیل استفاده کرد. وقتی که اتومبیل از مسیر خود منحرف شد به سرعت پا را از روی گاز برداشته و از ترمز زدن خودداری کنید. فرمان را در جهت مسیر سرخوردن، هدایت کنید تا اتومبیل به حالت اولیه خود برگردد سپس به آرامی به حرکت خود ادامه دهید.
در هوای مه آلود با نور پایین و با احتیاط کامل برانید. در صورت تراکم مه، وسیله نقلیه خود را در جای مناسبی متوقف کرده و تا زمانی که جلو قابل رویت نباشد، حرکت نکنید. در تونل ها شیشه ها را بالا بیاورید تا از استنشاق گازهای سمی حاصله از اگزوز خودرو در امان باشید.
۱) تا جای ممکن از رانندگی در هوای مه آلود خودداری کرده و در صورت داشتن الزام در چنین شرایطی، با حداقل سرعت رانندگی کنید.
۲) اگر قصد مسافرت در هوای مه آلود را دارید باید زمان بیشتری برای سفرتان درنظر بگیرید.
۳) شیشه جلوی اتومبیل، چراغهای جلو و راهنماها و شیشه های بغل و عقب و برف پاکن ها و بخاری را بازدید و تمیز کنید.
۴) در صورت امکان وسیله نقلیه خود را به چراغ مه شکن مجهز سازید.
۵) هنگام رانندگی با نور پایین حرکت کنید.
۶) در صورت وجود مه غلیظ و عدم دید کافی، وسیله نقلیه خود را به منتهی الیه سمت راست جاده هدایت و ضمن توقف کامل چراغ های آن را روشن نگه دارید.
۷) از خطوط وسط و کنار جاده در ادامه مسیر حرکت خود استفاده نمائید.
● در یخ و برف چگونه برانیم
برای جلوگیری از تصادفات، خطرات و مشکلات ناشی از سفرهای زمستانی و یخ و برف باید به نکات زیر توجه داشت.
چون یخ و برف باعث سرخوردن و موجب بروز مشکلاتی در رانندگی می شود، لذا برای ایجاد اصطکاک بیشتر باید از لاستیک های یخ شکن و یا زنجیر چرخ استفاده و این موارد را رعایت کرد:
۱) با سرعت کمتر از روزهای معمولی که جاده خشک است حرکت کرده و خودرو را در حرکت ثابت نگه دارید.
۲) در پیچ ها با دقت و به آرامی گردش کنید.
۳) ازگردش و انحراف ناگهانی خودداری کرده و از ترمز کردن ناگهانی بپرهیزید.
۴) از فشاردادن بر روی پدال گاز یا برداشتن فشار از روی آن به طور ناگهانی خودداری کنید.
۵) از سرعت زیاد در راههای با دست انداز بپرهیزید.
۶) از رانندگی در لبه راهها و یا شانه های راه خودداری کنید.
۷) در یک سطح لغزنده وقتی که سرعت دارید از تغییر وضعیت به دنده سنگین خودداری نمائید.
● ترمز در برف
ترمز زدن در یخ و برف کاملاً باید به صورت سبک انجام گیرد و راننده باید آنچنان ترمز کند که چرخ ها قفل نشوند چون قفل شدن چرخها نه تنها مسیر توقف را طولانی بلکه فرمان را نیز از کنترل خارج می کند. راننده خوب و محتاط معمولاً سه الی چهار برابر مسیری را که در مواقع عادی لازم است برای توقف در برف و یخ پیش بینی می کند. همچنین باید مقداری از توجه خود را به راننده های مقابل و پشت سر معطوف کند زیرا امکان دارد که رانندگان دیگر، رعایت شرایط خاص را نکرده و وی را به مخاطره افکنند.
اگر در اثر بی مبالاتی و اصطکاک کم جاده، در شرایط اقلیمی خاص کنترل خودرو از دست شما خارج شد سعی کنید خونسردی خود را کاملاً حفظ کرده و بلافاصله پدال گاز را رها کنید و فرمان را در جهت مسیر سرخوردن نگاه داشته که کمک بیشتری به چرخ های جلو بدهید تا به زمین بچسبد و به هیچ وجه ترمز نکنید، زیرا اتومبیل بیش از حد از کنترل خارج می شود.
● سرخوردن خودرو
گرچه وضعیت خودرو و جاده در لغزیدن آن سهیم است ولی بدون تردید، عامل اصلی آن راننده است. در رانندگی سه نوع سرخوردن وجود دارد که به دلایل زیر اتفاق می افتد:
۱) سرعت بیش از حد خودرو و نامناسب بودن آن با وضعیت جاده و ترافیک.
۲) شتاب زیاد (گاز دادن بیش از حد)، ترمز گرفتن و نیرویی که در پیچ های جاده به لاستیک تحمیل می شود.
۳) ترکیبی از دو حالت فوق
سر خوردن چرخ های عقب در اثر کاهش چسبندگی آنها اتفاق می افتد. این حالت معمولاً در نتیجه سرعت بیش از اندازه و نیروی سر پیچ ها اتفاق می افتد. ممکن است شتاب خودور و نیروی بیش از معمول ترمز نیز به این حالت کمک کند. این نوع لغزیدن به آسانی تشخیص داده می شود. با کمی بی دقتی ممکن است خودرو هنگام پیچیدن کاملاً دور خود بچرخد. برای از بین بردن عوامل لغزش خودرو باید پا را از روی پدال گاز و ترمز بردارید و حرکت خود را با فرمان هماهنگ کنید. وقتی خودرو در جهت نادرست حرکت می کند، عکس العمل طبیعی شما باید این باشد که با استفاده از فرمان آن را به مسیر صحیح برگردانید. سرخوردن چرخهای جلو نیز وقتی اتفاق می افتد که چسبندگی آنها کم شده باشد. در این حالت کنترل مستقیم خودرو از دست راننده خارج می شود. توصیه می شود فرمان را در جهت حرکت خودرو هدایت و سعی کنید که با تشخیص و با از بین بردن علت به مرور چرخهای خودرو را به صورت مستقیم برگردانید و یا فشار روی پدال گاز و ترمز را کاهش دهید.
● توقف در هنگام سر خوردن خودرو
حال این سؤال پیش می آید که در هنگام سر خوردن، چگونه خودرو را متوقف کنیم.
۱) اعتماد به نفس داشته و به خود مسلط باشید. در غیر این صورت نمی توانید تصمیم درستی بگیرید.
۲) از ترمز کردن بپرهیزید. ضربه زدن به ترمز در روی یخ. چرخ ها را قفل می کند و باعث لغزش و سرخوردن بیشتر می شود.
۳) در جهتی حرکت کنید که قسمت عقب خودرو سر می خورد (فرمان را به همان طرف بچرخانید) و هر زمان خودرو به حالت مستقیم درآمد در جهت دلخواه خود حرکت کنید. خیلی آهسته بر روی ترمز فشار دهید تا از سرعت خودرو کاسته شود و یا آرام بر روی گاز فشار دهید تا خودرو به حرکت خود ادامه دهد.
۴) از سبقت گرفتن بپرهیزید. چرخاندن فرمان به مقدار زیاد، ضربه ای به عقب خودرو می زند که موجب سر خوردن آن می شود و خودرو در جهت عکس حرکت برمی گردد.
۵) خودرو را در دنده نگه دارید و از خلاص کردن آن بپرهیزید، زیرا در این حالت به کم شدن سرعت کمک می کند و حداکثر کنترل را به راننده می دهد.
از برداشت پای خود از روی گاز به طور ناگهانی خودداری کنید. گاز را به طور متعادل نگه داشته تا از سرخوردن خودرو در این وضعیت جلوگیری نمائید.
بستن زنجیر چرخ در شرایط معمولی
وضع ظاهری زنجیر چرخ را کنترل کرده، پیچ خوردگی های آن را باز می کنیم. سپس آن را روی تایر قرار می دهیم به طوری که سر قلاب های زنجیرهای عرضی به طرف خارج تایر بوده و چفت ها به سمت عقب لاستیک بیفتد. سپس اولین زنجیر عرضی را به زیر قسمت جلو تایر قرار داده، خودرو را به طرف جلو حرکت می دهیم تا موقعی که از طرف عقب سر چفت و بستها به ارتفاع توپی چرخ برسد.
بعدا زنجیرهای عرضی را روی تایر مرتب کرده دو سر انتهای رشته زنجیرهای طولی را بلند کرده، نزدیک چفت می آوریم و دقت می کنیم که کدام یک از حلقه ها باید چفت شود. پس از آن اول رشته خارجی را انداخته و بعد داخلی را محکم می بندیم و پس از محکم کردن رشته داخلی زنجیر خارجی را دوباره می کشیم و با حلقه مناسب محکم می کنیم.
توجه شود که بعد از بستن زنجیر به هیچ وجه نباید حلقه های اضافی روی لاستیک بماند و باید آنها را طوری محکم کرد که به لاستیک صدمه نزند.
● بستن زنجیر چرخ در برف و گل
۱) وقتی که خودرو «بکسواد» کرد از گاز دادن بی مورد و چرخاندن سریع چرخ ها خودداری کنید. زیرا این عمل علاوه بر این که ثمری نمی دهد خودرو را عمیق تر و کامل تر در گل و برف یا شن فرو می برد.
۲) زنجیر را روی چرخ بیندازید به طرفی که قلاب های زنجیرهای عرضی به طرف خارج لاستیک بود و اولین رشته عرضی نزدیک خط برف یا گل قرار گیرد.
۳) حالا همین سر زنجیر را یعنی همان رشته زنجیر عرضی که نزدیک خط برف و گل می باشد با یک رشته محکم از سیم، طناب و یا زنجیر از حفره های کاسه چرخ محکم به لاستیک ببندید بعدا زنجیرهای افقی را روی تایر مرتب کرده و زنجیر را به سمت عقب بکشید تا شلی آن گرفته شده، روی تایر مرتب قرار گیرد.
۴) پس از قرار دادن زنجیر روی هر دو تایر متحرک، طبق دستور بالا موتور را روشن کرده چرخ ها را خیلی آهسته بچرخانید تا زنجیر دور تایر کشیده شود. وقتی که زنجیر کاملا دور لاستیک ها افتاد چفت و بست ها را بیندازید و پس از محکم کردن آنها حرکت کنید و به محض این که خودرو از گل و برف و شن خارج شد و به زمین سفت رسید آن سیم و طناب و یا زنجیر اضافی را که به کاسه چرخ بسته بودید باز کنید و زنجیر را از نو بازدید کنید.

راهنمایی و رانندگی ناجا

منبع : روزنامه کیهان